Son zamanlarda teknoloji bağımlılığı ve türleri günümüz
insanlarının en büyük sorunlarından birini oluşturuyor. Bu sorun türleri
öncelikli olarak internet ve oyun bağımlılığı iken, akıllı telefonun gelişimi
ile yeni bir boyut kazandı.
Akıllı telefon bağımlılığı, İngilizce phone (telefon) ve
snubbing (yok sayma, kötüye kullanma) kelimelerinden oluşan
"Phubbing" kavramı ile tanımlanıyor.
Phubbing kelimesi temel olarak, çevrelerindeki insanlarla
konuşurken veya sosyalleşirken telefonlarını kullanan ve doğrudan sizinle
konuşan kişiler için kullanılıyor.
ABD’de yapılan bir çalışma yüzde 98’i aslında böyle
durumlarla karşılaştıklarını söyledi. Yani teknede yalnız olduğunuzu
düşünüyorsanız, değilsiniz.
Phubbing yaparken en çok ziyaret edilen uygulamalar
hangileri?
Telefonlarımızın ve sosyal medyanın hayatımız üzerindeki
kontrolü ve nasıl bağımlı hale geldiğimizi hiç merak ettik mi? Phubbing
yaparken en çok ziyaret edilen sosyal medya TikTok olurken, onu Instagram,
Twitter ve son Facebook izledi.
İnsanların yüzde 90’ı telefonlarını düzenli olarak tuvalette
kullanıyor ve yüzde 75’i, telefonlarında dikkatleri dağıldığı için tuvalette
başlangıçta amaçladıklarından daha fazla zaman harcadıklarını söylüyor.
Uyandığımız andan itibaren uykuya dalana dek mobil
telefonumuzla iç içe bir hayatımız var. Ankete katılanların yüzde 86’sı
uyumadan önce, yüzde 82’si de uyandıktan hemen sonra telefonlarına baktıklarını
ortaya koydu.
Akıllı telefon sendromu olarak da ifade edebileceğimiz
phubbingin belirtilerini aşağıdaki şekilde sıralayabilmek mümkündür:
Karşılıklı sohbet esnasında karşımızdaki kişi yerine telefon
ekranına bakmak,
·
Buluşma esnasında istemsiz bir şekilde telefonu
kontrol etmek,
·
Fiziksel olarak orada bulunan biriyle konuşurken
telefonla ilgilenip, mesaj yazmak,
·
Görüşme esnasında fotoğraflar çekip yayınlamak,
·
Sosyal medya hesaplarını ve feedlerini sürekli
kontrol etmek,
·
Karşımızda birisi varken mesaj atmak veya oyun
oynamak
Araştırmaların birçoğunda arkadaşlarıyla veya aileleriyle
yemek yerken telefonlarını kullanan kişilerin, masada teknoloji kullanmayanlara
göre yemeklerinden daha az keyif aldıkları görülmüştür. Öğrencileri de olumsuz
etkileyen bu olgu, kişisel ilişkilerinin kalitesinde bozulmaya ve sosyal
bağların kaybolmasına (izolasyon, sıkıntı, özgüven kaybı) neden olabilmektedir.
Öğrenciler telefonlarına bakmaya başlar başlamaz konsantrasyonlarını
kaybettikleri için, phubbingin çalışmaları üzerinde olumsuz bir etkiye sahip
olduğu bir gerçektir.”
Phubbing yapmanın, insanın dört temel ihtiyacını tehdit
ettiğini anlatan Kırık, şunları söyledi:
“Sürekli telefonuna bağlı bir ebeveyn için durum daha
kritiktir. Zira çocuklar ailelerinin yaptıklarını izleyerek öğrenmektedir.
Çoğunluğu daha küçük yaşlarda cep telefonuna sahip olan küçük çocuklar bile,
bir ebeveynin phubbing yapma şeklini anlayıp bu davranışı benimseme olasılığı
yüksektir.
“Phubbing, insanların dışlanmış, küçülmüş hissetmelerine
neden oluyor”
Günümüzde insanlar dijital sosyal yaşamdan çok
etkilendikleri için sanal dünyada vakit geçirmek için gerçek hayatta sosyal
görgü kurallarını terk etme eğilimindedirler. Phubbing, bir insanın dört temel
ihtiyacını tehdit etmektedir. Bunlar;
ait olma, özsaygı, anlamlı varoluş ve kontroldür. Phubbing eylemi, insanların
dışlanmış, küçülmüş hissetmelerine neden olabilmektedir. Dolayısıyla
farkındalığı oluşturmak adına öncelikle kişinin kendi farkına varması
gerekmektedir.
Bunun dışında phubbing ile mücadele yolları mevcuttur.
Görüşmeler esnasında telefonlarla ilgilenmemek ve rahatsız etme modunu
kullanmak son derece önemlidir. Empati kurmak ve karşımızdakine saygı göstermek
de bir diğer mühim husustur. Telefonunuzda tam olarak kaç saat harcadığınızı
öğrenmek için bir ekran süresi izleyicisi kullanın.
Sosyal medya uygulamaları için günlük zaman sınırları
belirleyin ve bunlara bağlı kalın. Dijital detoks gibi çözümleri uygulamak,
bireylerin dikkati dağılmadan gerçek hayattaki sosyal etkileşimlere yeniden
odaklanmasına yardımcı olabilir. İnsanlar teknolojiden geçici olarak
vazgeçerek, sürekli bağlantıya sahip olmaktan kaynaklanan aşırı stresten
kurtulabilirler.”